Rekor gelir ve teslimatlara karşın kârlılık zayıfladı
Tesla kar düşüşü, şirketin 2025’in üçüncü çeyreğinde gelir ve teslimatlarda rekor kırmasına rağmen net kârda belirgin bir gerileme açıklamasıyla öne çıktı. Tesla, küresel ölçekte 497.099 araç teslim ederek yeni bir zirveye ulaştı. Aynı dönemde gelir yüzde 12 artarak 28,1 milyar dolara çıktı; ancak net kâr yıllık bazda yüzde 37 düştü. Şirket yönetimi, marjlar üzerindeki baskının üç ana kaynaktan geldiğini belirtiyor: elektrikli araç fiyatlarında süregelen aşağı yönlü baskı, yapay zekâ ve diğer Ar-Ge projelerine hızla artan yatırımlar ve bileşen ile hammadde üzerindeki gümrük vergileri.
Mali işler direktörü Vaibhav Taneja, çeyrekte ithal parça ve hammaddelere uygulanan tarifelerin şirkete 400 milyon dolardan fazla ek maliyet getirdiğini belirtti. Taneja, özellikle otonom sürüş ve robotik alanlarındaki projeler nedeniyle Ar-Ge harcamalarının önümüzdeki çeyreklerde de artmaya devam edeceğini vurguladı. Bu eğilim, kısa vadede kâr marjlarını zorlasa da yönetim, uzun vadede yazılım ve hizmet gelirlerinin katkısıyla ölçek ekonomilerinin güçleneceğini savunuyor.
Tesla kar düşüşü: başlıca etkenler
Şirketin kârlılığını zayıflatan ilk unsur, talebi canlı tutmak için uygulanan fiyat indirimleri ve teşvikler oldu. İkinci unsur, AI ve otonomiye yönelik hızlanan sermaye ve işletme harcamaları; özellikle eğitim altyapısı, yazılım mühendisliği ve sahada veri toplama süreçlerinin genişlemesi maliyeti yukarı çekiyor. Üçüncü etken ise tarifeler: tedarik zincirindeki parçalar ve kritik hammaddeler üzerindeki ek vergiler, üretim maliyetlerini anlamlı biçimde yükseltti ve brüt marjları baskıladı.
Bu arada şirket, teslimatlarda rekor kırarak kapasite kullanımını iyileştirse de, ürün karması ve fiyat düzeyi nedeniyle birim başına kârlılık önceki yılın gerisinde kaldı. Yönetim, maliyet tarafında süreç iyileştirmeleri ve tedarik çeşitlendirmesiyle baskıyı azaltmayı hedeflerken, yazılım lisanslaması ve abonelik modelleri (otonom sürüş özellikleri dahil) ile marjları desteklemeyi planlıyor.
Robotaxi takviminde temkinli ilerleme
Elon Musk, yıl bitmeden Austin’in belirli bölgelerinde direksiyonda sürücü olmadan robotaxi hizmetini devreye almayı beklediğini söyledi. Tesla, haziran ayında Austin’de ilk robotaxi yolculuklarını başlatmış, sonrasında ise birkaç operasyonel aksaklık rapor edilmişti. Musk, konuşlandırmada temkinli davrandıklarını, 2025 sonuna dek sekiz ila on yeni eyalette tam sürücüsüz operasyon hedeflediklerini belirtti. Bu plan, düzenleyici onaylar, güvenlik metrikleri ve filonun gerçek dünya performansına bağlı olarak kademeli bir biçimde ilerleyecek. Kısa vadede bu alanın daha çok gider kalemi yaratması, orta-uzun vadede ise yazılım temelli yüksek marjlı gelir potansiyeli sunması bekleniyor.
Yatırımlar ve AI5 çipiyle hesaplama kapasitesini ölçekleme
Musk, şirketin kendi geliştirdiği AI5 yapay zekâ çipinin hem Texas’ta Samsung hem de Arizona’da TSMC tarafından üretileceğini açıkladı. Plan, elektrikli araçlar ve Optimus robotlar için ihtiyaç duyulandan daha fazla çip üretip fazlasını veri merkezlerinde kullanmak. Böylece eğitim ve çıkarım iş yükleri için harici tedarik stresine daha az bağımlı, ölçeklenebilir bir hesaplama altyapısı hedefleniyor. Tesla, NVIDIA çözümlerinden tamamen vazgeçmeyecek; AI5’i mevcut GPU ekosistemiyle birlikte kullanarak performans, maliyet ve tedarik esnekliği arasında denge kurmayı amaçlıyor.
Piyasa bağlamı ve ileriye yönelik görünüm
Elektrikli araç pazarında rekabetin şiddetlenmesi ve fiyat esnekliği, marj yönetimini daha karmaşık hale getiriyor. Buna, tarifeler ve hammadde oynaklığı eklendiğinde, kısa vadeli kârlılık görünümü temkinli kalıyor. Öte yandan şirketin uzun vadeli tezi, otonom sürüş yazılımı, filo işletimi ve veri merkezi sınıfı AI altyapısının getireceği ölçek ekonomilerine dayanıyor. Stratejinin başarısı, düzenleyici onay süreçleri, güvenlik performansı, tedarik zinciri etkinliği ve sermaye disiplininin dengeli yürütülmesine bağlı olacak.
Sonuç olarak, rekor hacimler ve gelir artışı operasyonel dayanıklılığa işaret ederken, kısa vadeli kâr baskısı fiyatlandırma, tarifeler ve yatırım döngüsünün bir bileşkesi olarak öne çıkıyor. Yönetim, kapasite, yazılım ve AI altyapısına yapılan yatırımların orta vadede marjlar üzerinde olumlu etki yaratacağı görüşünde.