Kaliforniya Yüksek Mahkemesi’nin kararıyla gün yüzüne çıkan Trump UCLA anlaşması, Trump yönetiminin durdurduğu araştırma hibelerinin geri verilmesi karşılığında üniversiteye kapsamlı koşullar getiren bir taslağı ortaya koyuyor. Ağustos ayında iletilen ve UCLA öğretim üyelerinin açtığı dava nedeniyle bugüne dek gizli kalan belge, “taslak” ve “gizli avukat çalışma ürünü” ibareleriyle yayımlandı. Metin; çeşitlilik programlarının tümünün sona erdirilmesi, kampüs protestolarına daha sert kısıtlamalar ve neredeyse 1,2 milyar dolar tutarında bir ödeme gibi şartları içeriyor. Üstelik taslak, yönetimin farklı gerekçelerle hibeleri yeniden kesmesine veya daha müdahaleci düzenlemeler getirmesine engel de koymuyor.
Kararın arka planı
Kaliforniya’daki en yüksek yargı mercii, Kaliforniya Üniversitesi (UC) sisteminin federal hükümetle yürüttüğü süreçteki belgeyi kamuya açıklamasını emretti. UCLA öğretim üyelerinin açtığı dava, taslağın uzun süre erişime kapalı kalmasına neden olmuştu. Kararın ardından yayımlanan doküman, üniversitenin yeniden hibe almasının koşullarını ayrıntılandırırken, aynı zamanda idarenin bu koşulları nasıl denetleyeceğine dair geniş bir takdir alanı bırakıyor.
Trump UCLA anlaşması ne öneriyor?
Taslak, üniversite çapındaki çeşitlilik programlarının hem öğrenci hem de öğretim üyesi düzeyinde kaldırılmasını talep ediyor. Buna, ırk, cinsiyet veya etnisiteye dayalı açık ya da örtük hedeflerin sonlandırılması ve “vekâleten” yürütülen işe alım veya değerlendirme süreçlerinin ayıklanması da dahil. Metin ayrıca kampüs protestolarına yönelik daha sert disipliner uygulamalar ve güvenlik önlemlerini öngörüyor. Bu başlıklar, yönetimin son dönemde yükseköğretim kurumlarına yönelttiği odaklı eleştirilerle uyumlu bir çizgi izliyor.
Belgenin dikkat çeken kısmı mali çerçeve. Yaklaşık 1,2 milyar dolarlık bir ödeme talebi yer alıyor ve uyum maliyetlerinin tamamının UCLA tarafından karşılanması isteniyor. Yani koşulların yerine getirilmesi için yapılacak yapısal ve idari dönüşümlerin bedeli, doğrudan üniversite bütçesine yüklenecek. Üstelik metinde, bu yüksek maliyete rağmen hibelerin başka gerekçelerle yeniden kesilemeyeceğine dair bir güvence verilmiyor.
Finansal ve düzenleyici riskler
Taslak, üniversite açısından çift yönlü bir risk yaratıyor. Bir yandan, kritik araştırma fonlarının geri gelmesi için ağır ve maliyetli uyum adımları talep ediliyor. Diğer yandan, bu adımlar atıldıktan sonra bile hibelerin sürdürülmesine ilişkin belirsizlik devam ediyor. Yönetimin daha önce duyurduğu “üniversite mutabakatı” çerçevesindeki daha kapsamlı düzenlemelerin devreye alınabilmesi ihtimali, düzenleyici görünümde ek bir oynaklık yaratıyor. Kısacası, üniversite önemli miktarda kaynak ve kapasite ayırsa bile gelecekte yeni şartlarla karşılaşma olasılığı yüksek.
Bu yaklaşım, yılın başında Harvard’a yöneltilen daha dağınık taleplerden farklı olarak daha dar fakat daha derin bir müdahale alanı tarif ediyor. Özellikle kompozisyonel çeşitliliğe yönelik hedeflerin tümden tasfiye edilmesi, işe alım ve terfi süreçlerinin ölçüm ve değerlendirme mimarisini kökten etkileyebilir. Protestoların yönetimine ilişkin sıkılaştırmalar ise ifade özgürlüğü, akademik özgürlük ve kampüs yönetişimi tartışmalarını yeniden alevlendirecek nitelikte.
Belgenin statüsü ve kaynak
UC yönetiminin yayımladığı metin, “taslak” niteliğini koruyor ve nihai bir anlaşma olarak sunulmuyor. Bu durum, pazarlık alanının halen açık olduğunu, şartların değişebileceğini işaret ediyor. Uygulama ve denetim mekanizmalarının nasıl kurulacağı kadar, akademik topluluğun bu değişimlere nasıl yanıt vereceği de belirleyici olacak. Eğer bu çerçeve başka kurumlar için de emsal alınırsa, Trump UCLA anlaşması yükseköğretimde finansman, yönetişim ve özgürlükler dengesini uzun süre etkileyecek başlıca tartışma başlıklarından biri haline gelebilir.